صفر تا صد ساختمان سازی با باروژ

ساختمان در واقع سازه‌ ای است که از مصالحی همچون آجر، سنگ، بتن، آهن و غیره ساخته می‌شود و می‌تواند فضا را به دو قسمت درون و بیرون تقسیم کند. ساختمان به عنوان یک سرپناه محلی برای سکونت و زندگی، کار یا هر هدف دیگری ساخته می‌شود. برخی متخصصان در این صنعت ساختمان ‌ها را از نظر ارتفاع آنها دسته‌ بندی می‌کنند. به عنوان مثال اگر ارتفاع و بلندی یک ساختمان از حد مشخصی که شهرسازی تعیین کرده بلندتر باشد، به آن ساختمان بلند مرتبه می‌گویند. لازم است بدانید که طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در ایران و در سال ۱۳۷۷، به ساختمان ‌هایی که بالای شش طبقه داشته باشند ساختمان بلند مرتبه اطلاق می‌شود. طبق همین مصوبه به ساختمان‌ های بلند بزرگ و دارای قدمت تاریخی نیز عمارت می‌گویند. برج یا آسمان خراش نیز به آن دسته از ساختمان ‌های بسیار بسیار بلند که بالای پنجاه طبقه باشند گفته می‌شود.
مقالات ساختمانی زیادی راجع به صنعت ساختمان‌ سازی و مشکلات مربوط به آن در ایران نوشته شده است. چهار مورد اصلی در این صنعت از مقالات استخراج شده است‌ که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.

شروع کار و تهیه نقشه
مهمترین بخش ساختمان ‌سازی که در مقالات ساختمانی زیاد راجع به آن بحث شده نقشه‌ کشی است زیرا در این بخش قسمت ‌های مختلف ساختمان مثل متراژ، زیربنا، تعداد اتاق ‌ها، تعداد طبقات، نوع کاربری و غیره نشان داده شده و آینده کاری یک ساختمان به تصویر کشیده می‌شود. قبل از اقدام به تهیه نقشه ابتدا باید مدارک زمین را به شهرداری بفرستید تا آنها را تایید و یک دستور تهیه نقشه برای شما تعیین کند که شما با توجه به آن موظف هستید نقشه خود را طراحی کنید. بعد از آن، نقشه باید مجددا به شهرداری فرستاده ‌شود و بعد از تایید نهایی یک پروانه ساخت که همان شناسنامه ساختمان است را برای شما صادر می‌کند.

باید به این نکته توجه داشته باشید که در صورت انجام هرگونه تخلف، شهرداری شما را ملزم به پرداخت جریمه نقدی می‌کند و اگر تخلف خیلی شدید باشد امکان باطل شدن پروانه ساخت یا دستور تخریب بخش تخلف شده ساختمان از طرف شهرداری وجود دارد. بعد از صدور پروانه نوبت به انتخاب پیمانکار مناسب و عقد قرارداد می‌رسد. بهتر است شخص مطمئنی برای این کار انتخاب شود چراکه انتخاب پیمانکار بی ‌کفایت می‌تواند باعث افزایش هزینه‌ های اضافی و ساخت یک سازه ضعیف شود.

گودبرداری
اهمیت این مرحله که از اساسی ‌ترین مراحل ساخت ‌و ساز به شمار می‌رود واقعا غیر قابل انکار است. عمق گودبرداری با توجه به تعداد طبقات و میزان بار وارده بر پی ساختمان تعیین می‌شود. محاسبات این کار آنقدر مهم است که فقط مهندس سازه قادر به انجام آن است. هر گونه اشتباه در انجام محاسبات برای گودبرداری نه تنها برای ساختمان و ساکنین آن در آینده، بلکه برای ساختمان‌ های مجاور نیز خطرآفرین خواهدبود.

بتن‌ریزی و آرماتوربندی فونداسیون
در این مرحله داخل گود را به لایه ده الی پانزده سانتیمتری از بتن مگر پر می‌کنند. این لایه بتن، بار وارده از سازه را تحمل می‌کند و اجازه نشست کردن ساختمان را نمی‌دهد. سپس پی ساختمان را با میلگردهای مش شده آرماتوربندی می‌کنند. این آرماتوربندی در این بخش بسیار حیاتی و مهم است زیرا کل ساختمان قرار است بر روی آن بنا نهاده شود پس باید با دقت و ظرافت انجام گیرد. این مراحل با وجود کوچک بودن اما بسیار برای ساختمان مهم هستند و هر گونه خطا و نقص در اجرای آنها ایمنی سازه را پایین می ‌آورد.

قالب ‌بندی و بتن ریزی
بعد از تکمیل مرحله آرماتوربندی فونداسیون نوبت به قالب ‌بندی و سپس بتن ‌ریزی می‌رسد. ابتدا با استفاده از قالب ‌های چوبی محلی که باید بتن ‌ریزی شود را قالب‌ بندی می‌کنند‌. قالب‌ ها باید چرب شده باشند تا به بتن نچسبند. بعد از آن بتن ‌ریزی درون قالب‌ ها صورت می‌گیرد و تا زمان خشک شدن باید قالب ‌ها در جای خود ثابت بمانند. اجرای این مرحله نیز به استحکام اسکلت ساختمان در آینده کمک به ‌سزایی می‌کند؛‌ برای همین باید با دقت و درست انجام شود.

اجرای اسکلت اصلی ساختمان
اسکلت ساختمان هم می ‌تواند بتنی باشد و هم فلزی. هر دوی این اسکلت ‌ها اگر با توجه به معیارها و استانداردهای روز دنیا اجرا شوند ایمنی خوبی برای کل سازه به وجود میآورند. یکی از مهمترین تفاوت‌ های این دو اسکلت در قیمت و هزینه آنهاست‌ و از آنجا که قیمت آهن از بتن بیشتر است بنابراین اسکلت بتنی برای سازندگان اقتصادی ‌تر به نظر می‌رسد. برای شروع اسکلت ابتدا ستون ‌هایی که بیشترین وزن را تحمل می‌کنند یعنی ستون ‌های میانی ساخته می‌شوند. بعد از آن هم به ترتیب ستون ‌های کنار و ستون‌ های گوشه را برپا می‌کنند.

دیوارچینی
این کار نیز یا با استفاده از آجر و یا با استفاده از دیوارهای پیش‌ ساخته اجرا می‌شود. البته دیوارهای پیش ‌ساخته هم از استحکام بیشتری برخوردار هستند و هم عایق صوتی و حرارتی بهتری نسبت به آجر به شمار می‌روند. برای ساخت این دیوارها انرژی زیادی صرف نشده و محیط ‌زیست نیز آلوده نمی‌شود؛ ضمن اینکه دیوارهای پیش ‌ساخته صرفه اقتصادی بهتری هم نسبت به آجر دارند. دیوار چینی پایان مراحل سفت‌ کاری است و بعد از آن وارد مراحل نازک ‌کاری می‌شویم.

شمشه
این کار برای تراز کردن دیوارها انجام می‌شود. بدین صورت که ارتفاع بلندترین و کوتاهترین دیوارها مشخص و با گچ و ماله مسطح می‌شوند.

پوشاندن دیوارها و گچ‌ کاری
در این مرحله از نازک‌کاری روی دیوارها با مخلوطی از گچ و خاک رس پوشانده می‌شود تا برای گچ‌کاری آماده شوند. گچ‌کاری یا همان سفیدکاری هم با مسطح کردن گچ روی دیوارها انجام می‌پذیرد و بعد کاملا کشته‌کشی شده تا برای رنگ آمیزی مشکلی به وجود نیاید.

فرش کردن کف با ملات، کف ‌سازی و آب‌ بندی
ابتدا کف ساختمان با لایه ‌ای از ملات پوشانده می‌‌شود. بعد از خشک شدن، کف خانه را با موزاییک، کاشی یا هر چیز دیگری می‌پوشانند و سپس آب ‌بندی می‌ کنند تا از استحکام آن مطمئن شوند.

کاشی‌ کاری دیوارها
در این مرحله نیز لازم است کاشی ‌ها تراز شوند که این کار با شاقول انجام می‌ شود. بعد از اجرای کاشی‌ ها و خشک شدن کامل، آنها را با سیمان سفید بند‌کشی می‌کنند.

تکمیل سقف
سقف هم از داخل هم به وسیله گچ ‌کاری و هم با سقف کاذب تکمیل خواهد شد که بسته به سلیقه مالک یک روش انتخاب و اجرا می‌شود. گچ‌ کاری روشی سنتی ‌تر است و امکان ایجاد طرح ‌های زیبا روی سقف را ایجاد می‌کند. بعد از تکمیل سقف هم نمای ساختمان به عنوان آخرین مرحله ساخت ‌و ساز اجرا می‌گردد و بعد از تمیز کردن محل، ساختمان آماده به مالک آن تحویل داده می‌شود.

طراحی در ساختمان‌ سازی
طراحی در این صنعت خود دارای دو زیر مجموعه روش طراحی و آیین ‌نامه است.

آیین ‌نامه‌ های طراحی ساختمان
متاسفانه باید گفت که ایران برای صنعت ساختمان ‌سازی آیین ‌نامه به خصوصی ارائه نداده است و برای ساخت ‌و ساز از آیین‌ نامه‌ های کانادا، نیوزیلند، آمریکا و غیره که کشورهای صنعتی و بزرگی هستند استفاده می‌کند. آنها آیین‌ نامه ‌های خود را براساس ثروت و دارایی خود تنظیم می‌کنند، بنابراین این آیین‌ نامه‌ ها برای کشوری که درآمد سالانه پایینی دارد مناسب نیستند. آیین ‌نامه ‌ها با امور مالی کشور ارتباط مستقیم دارند زیرا آنها تعیین کننده نوع و میزان مصالح مورد نیاز ساختمان ‌سازی هستند. با توجه به این مطلب، استفاده از آیین ‌نامه‌ های کشورهای دیگر بدون در نظر گرفتن مسائل مالی، منجر به ساخت‌ سازه ‌های گران و بی‌ کیفیت خواهدشد.

روش طراحی ساختمان
در ایران برای طراحی ساختمان از نرم ‌افزار‌های غیر استاندارد و با درصد خطای بالا بهره می‌گیرند. این نرم ‌افزارها برای پروسه طراحی مشکل ایجاد می‌کنند زیرا جواب درست و مناسبی در اختیار مهندس طراح به هنگام طراحی نمی‌گذارند. این مشکل بیشتر خود را در طراحی ‌های مهندسین کم ‌تجربه نشان می‌دهد؛. به‌ خصوص اگر زمان کافی در اختیار مهندس وجود نداشته باشد، نتیجه طراحی خیلی مطلوب نخواهد شد. بنابراین باید اینگونه گفت که در حوزه طراحی، نه بخش آیین ‌نامه‌ ها و نه روش طراحی با شرایط جامعه کشورمان متناسب نیست و همین امر باعث می‌شود که صنعت ساختمان ‌سازی در ایران پیشرفت چندانی نداشته باشد.

طراحی نظارت و اجرای ساختمان
نحوه اجرای طرح نیز به مجریان طرح و کارگران مجری طرح بستگی دارد.

مجری طرح در ساختمان
در صنعت ساختمان‌ سازی کارها به دو بخش دولتی و خصوصی تقسیم می ‌شوند. در بخش خصوصی به دلیل تعریف کامل مسئولیت ‌ها و کلاسه‌ شدن ضوابط، تمام مراحل ساخت ‌و ساز منطقی ‌تر و بهتر پیش می‌روند. مشکل صنعت در بخش خصوصی است که ضوابط خاصی برای انتخاب مجری طرح وجود ندارد و اکثرا برای پرداخت هزینه کمتر از استخدام افراد متخصص اجتناب می‌شود‌ و افراد بی‌ صلاحیت برای اجرای طرح انتخاب می‌گردند. مجری طرح برای اینکه بتواند بیشترین سود را از ساختمان ببرد مصالح و آهن ‌آلات بی ‌کیفیت و ارزان با قیمت میلگرد پایین را برای کل ساختمان برآورد می‌کند.

کارگران مجری کننده طرح
به دنبال انتخاب مجریان نامتخصص، اغلب کارگران غیر حرفه ‌ای برای کار در محل طرح حاضر می‌شوند. برای همین است که در ایران اکثر ساختمان‌ های احداث شده زیر حد استاندارد و معیارهای ساخت‌ و ساز هستند. در این مسیر نیز هزینه ‌های گزاف و انرژی زیادی تلف می‌شود.

مصالح ساختمانی
این مورد نیز برای بررسی وضعیت صنعت ساختمان ‌سازی از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است. مهندس طراح یک ساختمان را با فرض قرار دادن مصالح استاندارد طراحی می‌کند. ولی اتفاقی که به هنگام اجرای طرح به وجود می ‌آید با معیارهای طرح همخوانی ندارد و یک مجری طرح بی‌ صلاحیت به جای استفاده از مصالح خواسته شده در طرح، از مصالح بی‌ کیفیت مثل تیرچه ‌های پیش‌ ساخته در کارگاه ‌های غیر استاندارد، آهن متفرقه و بتن غیر استاندارد استفاده می‌کند. مواردی از این قبیل منجر به ساخت سازه ‌های ضعیف و بی ‌کیفیت می‌شوند. در همین راستا مراکز معتبری همچون سایت مرکز آهن شکل گرفتند تا با ارائه آهن ‌آلات استاندارد به ارتقاء کیفیت ساخت ‌و ساز کمک کنند.

به بحث نازک ‌کاری هم که برسیم وضع بدتر خود را نشان می‌دهد. از آنجا که مصالح مورد استفاده برای برخی عملیات نماسازی میلگرد است، برای پایین آوردن هزینه‌ ها قیمت میلگرد را محاسبه و سعی می ‌کنند از انواع بی‌ کیفیت آنها استفاده کنند و با اضافه شدن احجام سنگین در نما سبب ایجاد مشکلات حاد و گاها خطرناکی در ساختمان ‌سازی می‌شوند. شاید نمونه بارز ایرادات صنعت ساختمان سازی در بخش نازک‌ کاری، زلزله کرمانشاه باشد که علیرغم برجای ماندن اسکلت بسیاری از ساختمان ‌ها شاهد فروریختن دیوارها و تلفات جانی بودیم.

حقوق شهروندی در ساختمان
در مبحث ساختمان ‌سازی حقوق شهروندی به دو دسته تقسیم می‌شوند. شهروندانی که به طور مستقیم در پروژه نقش دارند و شهروندانی که در پروژه ذی‌ نفع نیستند. شهروندان گروه اول انتظار دارند تا ساختمانی برای آنها ساخته شود که از نظر کیفیت، ایمنی، ایستایی و مقاومت دارای استاندارد بالا باشد. از طرف دیگر در حین ساخت ‌و ساز باید توجه داشت که شهروندانی نیز وجود دارند که در پروژه نفعی ندارند ولی به طور غیرمستقیم تحت تاثیر سازه قرار می‌گیرند. صنعت ساختمان ‌سازی در ایران باید بتواند به حقوق هر دو گروه از شهروندان احترام بگذارد.

جمع‌ بندی
به طور کل فرایند ساخت یک سازه بسیار پیچیده، پر هزینه و نیازمند دقت و محاسبات صحیح است. سایت مرکز آهن اطلاعات دقیقی از قیمت‌ ها در اختیار شما قرار می‌دهد و می‌ توانید یک برآورد دقیق از هزینه‌ ها داشته باشید. مقالات ساختمانی که در حوزه صنعت ساختمان‌ سازی در ایران نوشته شده ‌اند ثابت می‌کنند که این صنعت بسیار جای پیشرفت دارد. لازم است تغییراتی در آن ایجاد شود و آیین ‌نامه‌ های آن منطبق با شرایط خود ایران نوشته شوند. البته برای اینکه بتوان صنعت ساختمان‌ سازی در ایران را به طرف پیشرفت سوق داد، نه تنها در بحث آیین ‌نامه ‌ها و روش طراحی بلکه در مبحث انتخاب مجری و کیفیت مصالح نیز باید توجه ویژه اعمال کرد.